पंढरीचा श्रीविठ्ठल बुद्ध किंवा बौद्ध, जैन किंवा वीरगळ आहे काय???

*लेखांक प्रथम*

*धर्माचे पालन, करणे पाषांड खंडण।*

*हेचिं आह्मांसि करणे काम, बीज वाढवावें नाम।*

जगद्गुरु श्रीतुकोबाराय  

आमच्या मागील लेखांत आम्ही म्हटल्याप्रमाणे ह्या लेखमालेत आमच्या भूवैकुंठाधिपती परमात्मा श्रीपंढरीशाच्या मूर्तींवर नि एकूणच इतिहासांवर गेल्या काही दशकांत जे काही निराधार आक्षेप घेतले गेले आहेत, त्यांचे निराकरण करण्याचे कार्य करणार आहोत. वास्तविक हे कार्य आमच्या पूर्वसूरींनी केंव्हाच करून ठेवलं आहेच. त्यात *वै. हभप. श्री सोनोमामा दांडेकर* असतील, आमच्या पंढरीतले *डॉ. श्री. गोपाळराव बेणारे* असतील, पंढरीतलेच संतसाहित्याचे अभ्यासक आणि भाष्यकार आणि *'वारकरी संप्रदायाचा उगम आणि इतिहास'* हा अभ्यासपूर्ण ग्रंथ निर्माण करणारे *श्री भा पं बहिरट* असतील, *ज्येष्ठ इतिहासकार, पुरातत्ववेत्ते आणि मूर्तीशास्त्रज्ञ श्री ग ह खरे उपाख्य तात्या खरे* असतील. ह्या सर्वांनीच भगवान श्रीविठ्ठल मूर्तीवरील निरर्गल नि निराधार वादांचे निराकरण आपल्या प्रगल्भ बुद्धीने, तर्कशुद्ध विवेचनाने, प्रत्युत्पन्न मतीने आणि सप्रमाण ससंदर्भ विवरणाने साडेतीन दशकांपूर्वीच करून ठेवले आहे. त्यामुळे आमची भूमिका केवळ 

*फोडिलें भांडार, धन्याचा हा माल।*

*मी तव हमाल, भारवाही।*

अशीच आहे. ह्या श्रीतुकोक्तीप्रमाणे हा लेखनप्रपंच करताहोत.

गेली अडीच वर्षे हा विषय अंतःकरणात असल्याने येविषयीं लिहिण्याची इच्छा वारंवार व्हायची. मागील वर्षीच ह्या दृष्टीने अध्ययन केल्याने तेंव्हाच लेखन करायचे होते पण ते तसेच कार्यबाहुल्यामुळे राहिले. म्हणूनच आषाढी एकादशीच्या निमित्ताने काही दिवस हा प्रपंच करताहोत.

*भारत विखंडन शक्तींचे षडयंत्र*

इतिहासाच्या नि वर्तमानाच्या विकृतीकरणातून समाजाचा किंवा मानवसमूहाचा बुद्धिभेद करणे हा देशविघातक शक्तींचा नेहमीचा प्रयत्न असतो. त्यातूनच मग हे असे प्रयत्न वारंवार केले जातात.

प्रतिवर्षी आषाढी किंवा कार्तिकी आली की समाज माध्यमांवर पंढरीश श्रीविठ्ठलाच्या विषयी वाट्टेल ते लेख प्रसृत व्हायला लागतात. हे एकवेळ ठीक होते. पण हे द्वेषाचे वावटळ इतके उठलं की अडीच वर्षांपूर्वी आमच्या काही नवबौध्द बांधवांनी कोरेगाव भीमाच्या उदात्तीकरणासाठी कोरेगाव ते पंढरी यात्राही सुरू केली. इतकंच काय पण पंढरीतच श्रीविठ्ठल मंदिराभोवती ह्यातल्या काही कथित भिक्षूंनी प्रदक्षिणा घालून विठ्ठल हा आमचाच बुद्ध आहे अशीही खोटीच आवई उठविण्याचा एक बालिश प्रयत्न केला. त्यावेळी श्रीमहाद्वारासमोर दुर्भाग्याने ते दृश्य आम्ही पाहिलं होते. 

*मुळात तत्कालीन भाजप सरकारने मतांच्या लाचारीसाठी जिथे ह्या कोरेगाव भीमासारख्या प्रसंगाचे उदात्तीकरण केलंय, तिथे ह्या आमच्या नवबौध्द बांधवांना आवेशात येऊ वाटणार त्याचे नवल ते काय? सरकारी पाठिंब्यानेच हे सर्व होत असेल तर काय लिहावे? आणि काही कथित उजव्या समाजवाद्यांनीही सामाजिक समरसतेच्या नावाने ह्यांस मूक संमतीही दिलीच होती. शेवटी एकदा पेशव्यांना जातीयवादी घोषित केलं की संपलंच ना. असो तो स्वतंत्र विषय.*

पण जगद्गुरु श्रीतुकोबारायांच्या भाषेंत

*बुडते हे जन देखवेना डोळा । म्हणोनि कळवळा येतो आम्हां ॥*

*इतर कुणी ह्याविषयी भीतीने किंवा लांगुलचालनाच्या दुष्प्रवृत्तीने मूग गिळून गप्प राहत असतील तर खुशाल राहोत, आम्ही शांत राहूच शकत नाही म्हणून हा अट्टाहास. कारण आपल्यासमोर हा सत्याचा प्रकट अपलाप होताना आपण तो षंढपणे पाहत बसणे ह्यासारखी आत्मवंचना नव्हेच. म्हणूनच...*

ह्याआधी ह्याच श्रीविठ्ठल मूर्तींवर ती जैन असल्याचा, ती वीरगळ असल्याचा तर काही रा चिं ढेरेंसारख्या अभ्यासकांनी तो मूळचा यादव जनजातींचा म्हणजे  आमच्या गवळी-धनगर बांधवांचा लोकदेव असल्याचा आणि पुढे त्याचे वैदिकीकरण केल्याचाही मिथ्या आरोप केला होता. वास्तविक हे आमचे बांधवंच आहेत. त्यामुळे त्यांनी त्यावर अधिकार सांगितला तर त्यात वाईट काहीच नाही. परंतु ह्या वादाला एक वेगळा रंग आहे जो सहजासहजी दिसणारा नाही. 

आणि त्यातही त्यांनी माढ्याची मूर्ती मूळ असाही तर्क केला होता.

*पण सुदैवाने त्याचवेळी उपरोल्लेखित ज्येष्ठ इतिहासकार श्री तात्या उपाख्य ग ह खरेंनी त्यांच्या 'श्रीविठ्ठल आणि पंढरपूर' आणि 'महाराष्ट्रातील चार दैवते' ह्या दोन ग्रंथांमध्ये ह्या आक्षेपांचे साधार नि सप्रमाण खंडण साडेतीन दशकांपूर्वीच केलं आहे. त्याआधी केसरीत त्यांनी लेखमालाही सविस्तर लिहिली होतीच आणि ढेरेंचं सारंच कथित संशोधन खोडून काढले होतेच. दुर्दैवाने ढेरेंचा ग्रंथ प्रकाशितही आहे. त्याचे खंडण झाल्याचेही लोकांस ज्ञात नाही ही शोकांतिका आहे.*

*हभप डॉ. बेणारेंचा विशेष उल्लेखनीय ग्रंथ किंवा पुस्तिका*

पंढरीतल्या श्रीविठ्ठलांस पहाटे वेदमंत्रांनी जागृत करण्याचे कार्य जे बेणारे परंपरेने करत आले होते, त्याच बेणारे वंशातले *ज्ञानेश्वरी वरील मराठी आणि हिंदी भाष्यकार डॉ. श्रीगोपाळराव बेणारे ह्यांनीही "श्रीविठ्ठलमूर्ती वाद नि खंडण" नावाने एक पुस्तिका लिहून उपरोक्त आक्षेपांचे सप्रमाण खंडण केले होते. आश्चर्य म्हणजे पुण्यातल्या प्रथितयश भारत इतिहास संशोधक मंडळ इथे ह्याविषयी एक अभ्यास परिषद किंवा परिसंवाद झाला असताना त्यांस ग ह खरे, प्र. न. जोशी आदि इतिहासक्षेत्रातील दिग्गज मंडळी आणि डॉ. बेणारे स्वतः उपस्थित होते. ह्या कार्यक्रमाचे ध्वनिमुद्रणही करण्यात आले होते.*

*आश्चर्य म्हणा किंवा काहीही म्हणा पण रा चिं ढेरे पुण्यात असूनही नि त्यांना निमंत्रण असूनही ह्या कार्यक्रमात हेतुपुरस्सर ते उपस्थित राहिलेच नाहीत. ह्यावरूनच त्यांच्या कथित संशोधनाची सत्यता आकळते.* ह्यावर ह्या लेखमालेतच सविस्तर आम्ही येणारंच आहोत.

*२१ मार्च १९८१ ह्या दिवशी हा परिसंवाद भारत इतिहास संशोधक मंडळात झाला होता.* म्हणूनच जे कार्य पूर्वसुरीच्या विद्वानांनी करून ठेवलं आहे, तेच पुढं आणायचा हेतु आहे. भूमिका मांडण्यासाठीच हा प्रथम लेख आहे. इथून पुढे प्रथम् बुद्ध किंवा बौद्ध ह्या आक्षेपांचे खंडण करूयांत.

*आमच्या हिंदु नवबौध्द बांधवांना नम्रतेची विनंती !*

*आंबेडकरांच्या नावाखाली काही देशविघातक शक्ती, ज्या भारत विखंडन शक्ती नावाने कार्यरत आहेत, त्या आमच्या हिंदु नवबौध्द बांधवांना अकारण त्यांच्याच बांधव असलेल्या आम्हा शेष हिंदू समाजाच्या विरोधात पेटविण्याचा प्रयत्न करताहेत. नवबौध्द बांधवांनी कृपा करून ह्या राष्ट्रविघातक शक्तींपासून दूर राहावे ही नम्रतेची विनंती !*

एका महत्त्वाच्या शंकेचे निरसन 

*जर श्रीविठ्ठल सर्वांचाच आहे तर त्यावर नवबौद्धांनी केवळ आपला अधिकार सांगितला तर त्यात आक्षेप काय?*

*ह्याचे समाधान मुळात असे आहे की मुळात जे नाहीच ते ठसवायचा प्रयत्न का? श्रीविठ्ठलाच्या भक्तीचा सर्वांना अधिकार आहेच. तुम्हांस भक्ती करायची असेल तर श्रीविठ्ठल म्हणुनच करायला काय अडचण आहे तुम्हांस? त्याला अकारण विठ्ठल नसून बुद्ध किंवा बौद्ध सिद्ध करायचा अट्टाहास का? कारण एकीकडे बुद्धाने देवाचं अस्तित्वच नाकारलं, मूर्तीपूजाच नाकारली, ईश्वराचे अस्तित्वंच नाकारलं असं म्हणायचे आणि दुसरीकडे श्रीविठ्ठल हाच बुद्ध आहे असे म्हणायचे हा कुठला भंपकपणा आहे? ही कसली आंबेडकरी पद्धत आहे संशोधनाची???*

*एकीकडे २२ प्रतिज्ञा उच्चारून सर्व हिंदू देवी देवतांचा द्वेष करायचा आणि दुसरीकडे सर्व देवतांवर आता त्या आमच्याच मूळ बुद्ध आहेत असा वाद निर्माण करायचा? हे कुठले संशोधन?*

*आम्ही तुम्हांस आमचे बंधुच समजतो. पण एकीकडे आपल्याच बांधवांच्या देवतांचा द्वेष करायचा आणि दुसरीकडे सगळे देव आमचेच आहेत अशी टिमकी वाजवायची? हा कुठला न्याय???*

अस्तु।

पुढील लेखांत श्रीविठ्ठल मूर्तीचे बुद्ध किंवा बौद्ध आक्षेप पाहुयांत आणि निराकरण करूयांत.

भवदीय,

पाखण्ड खण्डिणी

Pakhandkhandinee.blogspot.com 

#पंढरपूरचा_श्रीविठ्ठल_बुद्धबौद्धजैननाहीच_आंबेडकर_आषाढीवारी_इतिहासाचे_विकृतीकरण